From
Yusuf Oz@21:1/5 to
All on Sun Jan 2 16:41:58 2022
Bir devlet guclu ve zenginse ise onun halkida guclu ve zengindir.
"
DEVLETÇ?L?K
Yineleyelim ki; Atatürk Devrimi için onurlu bir ya?am?n
ön ko?ulu tam ba??ms?zl?kt?r. Tam ba??ms?zl???n ön ko?ulu ise,
ekonomik ba??ms?zl?kt?r.
Ekonomik ba??ms?zl?k olmad?kça, onca olanaks?zl?klara kar??n
kazan?lan utkunun da zarar görece?inin fark?nda olan yüce
Atatürk, bir ba?ka gerçe?in de fark?ndad?r.
Bu gerçek ise, emperyalistlerin, Lozan'da elde edemediklerini
ekonomik yoldan elde etme gayreti içinde olacaklar?n?n bilincinde
olu?udur. Atatürk'e göre "Güzel
yurdumuzu fakirli?e, memleketi y?k?nt?ya
sürükleyen çe?itli nedenler içinde en büyü?ü ve en önemlisi,
ekonomimizde ba??ms?zl?ktan yoksun olu?umuzdur."1*
Bütün bu beklentilere yan?t verecek ulusal yöntem ise, ulusumuzun
özelliklerine ko?ut olarak ya?ama geçirilmesi gereken
Devletçiliktir.
Atatürk Devriminde devletçili?in anlam?; hangi türü olursa
olsun, bütün ç?karc?l?k kar??s?nda halk? korumak için devletin
olmas?d?r. Böyle bir anlayi? ??e liberalizmi ne de sosyalizmi tek
ba??na yans?tmayan kendine özgü ulusal bir anlay??t?r.
"B?rak?n?z yaps?nlar, b?rak?n?z geçsinler" ekonomik anlay???,
1929-1930' lar?n dünyas?nda bat? ekonomisini bunal?ma
sürüklemi?tir. Oysa Atatürk'ün önderli?indeki
Türkiye kalk?nmaya, yüzy?llard?r Bat? ile açt??? fark? kapayarak,
onlar? geçmeye adayd?r. Ekonomik kalk?nma sayesinde birçok
engeller a??lacakt?r. Atatürk'e göre "Ekonomik kalk?nma;
Türkiye'nin özgür, ba??ms?z, her zaman daha güçlü, her
zaman daha gönençli Türkiye ülküsünün, belkemi?idir." Bu
"belkemigi"nin sa?l?kl? ve dayan?kl? olmas? yani, ulusun yüksek
ç?karlar?na a??rl?k verilmesi, halk?n gönencinin
sa?lanmas? için, ekonomi yönetimini devlet elinde tutmal?d?r.
Böylece gere?ine göre ekonomiye yön verme kolay olacakt?r. Bu
ba?lamda Atatürk Devrimi içinde ekonomik yakla??m müdahalecidir.
Müdahaleci olmak zorundad?r. Çünkü var olmayan bir
ekonomik ya?am? canland?rmak gibi zor bir i?in ba?lang?c?ndad?r.
1920'lerde ülkede demir, çelik, ?eker üretimi yoktur. Ülke y?k?k,
halk b?kk?nd?r. Düyunu Umumiye'ye 86 milyon alt?n lira borçludur
Yüce Atatürk, Ulusal Kurtulu? Sava??n?n o çetin günlerinde bile,
kuraca?? ba??ms?z Türk Devleti için ön haz?rl?klar yapm??, t?pk?
e?itim kongresi toplad??? gibi, ekonomik siyasalar?n saptanmas?
için de bir kurul kurma gereksinmesini duymu?tur. Ziya Gökalp'?n
ba?kan? oldu?u bu kurul, Ankara Gar?nda bir vagon içinde
çal??malar?n? sürdürmü?tür. Atatürk'ün de zaman zaman
çal??malar?na kat?ld??? bu komisyonun kimi üyeleri liberal
görü?ü, kimileri de sosyalizmi ' savunmu?lar, ortaya karma
ekonomik modeli ç?km??t?r.2*
Yüce Atatürk bilmekte ve inanmaktad?r ki ?zmir ?ktisat
Kongresinde ?unlar? söylemektedir;
"Bir ulusun do?rudan do?ruya ya?am? ile ilgili olan, o ulusun
ekonomisidir. Tarihin ve deneylerin yo?unla?t??? bu gerçek bizim
ulusal ya?am?m?zda ve ulusal tarihimizde tamamen belirmi?tir.
Gerçekten Türk tarihi incelenirse yükseli?, çökü? nedenlerinin
ekonomik sorunlar?ndan ba?ka bir ?ey olmad??? derhal anla??l?r.
..." " Muhakkak tam ba??ms?zl??? sa?layabilmek için yegane gerçek
kuvvet, en kuvvetli temel ekonomidir."
Ça?da? Türk sanayünin kurulmas? bu dönemde ba?lam??, halk?n temel gereksinmelerine, ülkenin gönencine yönelik yat?r?mlar bu dönemde gerçekle?mi?tir. Devletçilik, Türk ulusunun benli?ine, kültürüne,
al??kanl???na ve beklentilerine uygun bir ilkedir. Çünkü "Türk
toplumunun gelene?inde, anlay???nda, ekininde beklentiler devlete yöneliktir."3*
Ülkenin tam ba??ms?zl???n?n gerçekle?tirilmesi için, ekonomik
ba??ms?zl???n sa?lanmas?n?n bir yolu da, ekonomik düzeyi
art?racak, ulusun genel ç?kar?n? ilgilendiren kurulu?lar?n
do?rudan kurularak ya da sat?n al?narak, ulusal kurulu?lar?n
say?lar?n?n art?r?lmas?d?r. Bu amaca yönelik olarak Yüce Atatürk,
"Ekonomik siyasetimizin önemli amaçlar?ndan biri de, genel
ç?karlar? do?rudan do?ruya ilgilendirecek kurumlar ve ekonomik
kurulu?lar? mali ve teknik gücümüzün izni oran?nda
devletlestirmek" olaca??n? vurgulam?? ve bunun için
devletle?tirme giri?imleri gerçekle?tirilmi?tir.
Atatürk Türkiye'sinin izledi?i devletçili?in amac?, Atatürk
taraf?ndan ?u ?ekilde betimlenmi?tir: "Bizim izledi?imiz
devletçilik, bireysel emek ve faaliyeti esas tutmakla beraber,
mümkün oldu?u kadar az zaman içinde ulusu gönence ve ülkeyi
bay?nd?rl??a eri?tirmek için ulusun genel ve yüksek ç?karlar?n?n
gerektirdi?i i?lerde -özellikle ekonomik alanda-devleti fiilen ilgilendirmektir."4*
Bu saptaman?n kimi sözcüklerinin alt?n? bir kez daha çizmek
istiyoruz. Ulusu gönence, ülkeyi bay?nd?rl?ga eristirmek ve
ulusun penel ç?karlar?n? korumak. ??te Türkiye'de devletçili?in
amac?n? bu sözcükler özetlemekte ve bu amac?n gerçekle?mesi için,
hem özel ve hem de kamusal bütün kaynaklardan yararlanmak
gerekmektedir.
' Aktaran, Suna Kili, a.g.y.., s.248. 2 Suna Kili, a.g.y., 249.
3 Taner Timur, Türk Devrimi ve Sonras?, Ankara, 1993, s.107. 4
Atatürk döneminde devletçili?in sa?lad??? olanaklara k?saca bir
göz atarsak; Bat? devletlerinin ula?t?klar? seviyeyi uzun bir
zaman dilimi içinde elde ettiklerini de göz önünde tutarak,
Osmanl? devletinden devral?nan yar? sömürge, harabe bir ekonomi
ve yetersiz sermaye birikimi ko?ullar?na kar??n, görüntü ?u
inan?lmas? güç gerçekleri yans?tmaktad?r:
Türkiye ve Dünyada Sanayi Üretim ?ndeksleri 5*
(1929 = 100)
Yrl Türkiye Dünya
1929 100 100
1930 106 86
1931 112 76
1932 118 65
1933 131 75
1934 141 80
1935 141 92
1936 149 102
1937 165 110
1938 174' 96
1939 196 119
O y?llarda sanayile?mede yaln?z Sovyet Rusya 1933'ten soi?ra,
Japonya'da 1934'ten sonra Türkiye'den daha h?zl? bir büyüme oran?
sa?lam??,
1929-1939 y?llar? aras?nda dünya sanayi üretimi art?? h?z?n?n,
Türkiye'den çok
daha dü?ük oldu?u gözlemlenebilir. Bu dönemde dünya sanayi
üretimi art??
oran? %19 olmas?na kar??n, Türkiye'de bu alandaki art?? oran?
%96'd?r. 6*
1929-1939 döneminde Balkan ülkeleri ile Türkiye'nin
kar??la?t?r?lmas?nda, Türkiye'nin hep önde oldu?u görülur ve
gibi, Türkiye'de ki?i ba??na dü?en gelirde önemli bir art??
gözlenmektedir. 7*
"
Oysa, inceledi?imiz 1929-1938 dönemi, kimi olumsuz özellikler
içermektedir. ?öyle ki;
Dünyada ortaya ç?kan en büyük bunal?m bu dönemde gerçekle?mi?tir.
Henüz sava?tan ç?km?? olan Türkiye'de, anamal olmad??? gibi, geri
bir ekonomik yap? mevcuttur. D?? yard?m ve iç borçlanmaya
ba?vurulmadan sa?l?kl? bir sanayile?me siyasas? güdülmesi
ba?ar?lm??t?r. As?l önemlisi de, gerçekle?tirilen sanayi o günün
olanaklar?na göre ça?da? ve teknolojiktir. Bütün çabalar ve
geli?meler ba??ms?z ekonomiyi gerçekle?tirmeye yöneliktir.8*
Cumhuriyet kurulmas?ndan 1929 y?l?na dek geçen sürede, Türkiye'de
uygulanan ekonomik sistem liberal a??rl?kl?d?r. Ancak, dünyay?
sarsan, ekonomik darbo?az?n da etkisiyle 1930'dan sonra Ekonomik
Ba??ms?zl?k Sava?? ba?lat?lm??t?r. Bu ekonomik sava? gerçek
anlamda bir devletçiliktir. Belirtilen tarihten sonraki ekonomik göstergelerdeki olumlu geli?meler, özellikle sanayinin %50
oran?nda artt??? verilerde görülmektedir.
Temel ?ktisadi Göstergeler 9*
1923-29 1933-39
GSMH Büyüme 10.9 9.1
Sanayi Büyüme H?z? 8.5 10.2
Sanayi/GSMH 11.4 16.9
Yat?r?m/GSMH 9.1 10.7
?thalat 14.5 6.6
?thalat-?hracat (M. TL.) -56.6 +12.4
Atatürkçü Dü?üncede Devletçilik ilkesi, salt dünya ekonomik
bunal?m?n?n sonucunda geli?tirilen bir dü?ünce olmay?p, Türk
ulusunun Bat?ya kar?? ulusal onurunun korunmas?na yönelik olmas?
ve ba?ar?lmas? yönü ile de evrensel bir ilkedir. Türk Devriminin
devletçilik ilkesi o denli ba?ar?l? olmu?tur ki, bu ilkenin,
Atatürkçü Dü?ünceye inananlar?n denetiminde yönetime yans?t?ld???
sürece, Türkiye'yi bir pazar olarak kullanma hevesindeki sömürücü
güçlerin hevesleri kursaklar?nda kalm??t?r.
Atatürkçü devlet anlay???n?n ortaya koydu?u ulusal ba?arn?n en
çarp?c? kan?tlar?ndan birisini, ekonomik ba?ar?da görmek
olas?d?r. Uluslararas? ekonomik bunal?ma kar??n, 1930-1938
y?llar? aras?nda ?u ba?ar?lar? görmek ?a??rt?c?, ?a??rt?c? oldu?u
kadar da dü?ündürücüdür.
-Devlet bütçesi ço?unlukla dengeli olmu?tur,
-D?? ticaret ço?unlukla dengeli olmu?tur,
-Ödemeler aras?nda denge sa?lanm??t?r,
-Devletin dengeli kalk?nmas?n? sa?layan ekonomik yat?r?mlara, bu
arada Sümerbank (1933), Etibank (1935) , sanayi, maden ve enerji
alanlar?nda i?letmeler kurulmu?tur. 10*
-Ziraat Bankas?n?n yap?s? de?i?tirilerek halka daha iyi hizmet
olanaklar? yarat?lm??t?r.
Türk Devriminin Ekonomik Kalk?nma Modeli Özellikleri:
Yineleyelim ki, Türk Devrimi ayn? zamanda, bu Devrimin
yap?mc?s?n?n özellikleri olan; insan? temel alma, insan? yüceltme
gibi temel ve evrensel de?erleri içermektedir.
Türk Devriminin ekonomik kalk?nma modelini de ?u ?ekilde
özetlemek olas?d?r:
-Müdahalecidir: Ekonomisi yok denecek düzeyde olan bir ülkenin
ekonomik kalk?nmas?n?n gerçekle?tirilmesinde, devlet müdahalesini
zorunlu k?lmaktad?r.
-Planc?d?r: Müdahalenin bilimsel veriler do?rultusunda yap?lmas?
ve k?t kaynaklar?n savurganl???n?n önlenmesi için planc?d?r.
-Gerçekçidir: Eldeki kaynaklar?n bilincinde olmakla, enflasyonun
ki?iyi ve toplumu yan?ltan ve aldatan ortamdan uzakt?r.
-Seçmeci dir: Ülkenin ekonomik kalk?nmas?nda, kamu ve özel
kesimin birlikte yer almas?n? içermektedir.
-E?itlikçidir: Ulusu olu?turan bütün yurtta?lar? içi?? ayn?
e?itli?in, "ulusal servetin da??l?m?nda daha yüksek refah?n"
sa?lanmas?na ve ulusal birli?in korunmas?na yöneliktir.
-Ba??ms?zl?kç?d?r: Ulusal ba??ms?zl?k amaçlanmakta ve
ba??ms?zl???n korunmas? için ulusal bilincin duyarl? ve uyan?k
tutulmas?na yöneliktir.
-Aç?k Yönetimcidir: Özgürlük ve demokratik ilkelerin yer ald???
siyasal içerik ta??r.
-Hümanisttir: ?nsan sevgisini temel al?r, bar??ç? ve insanc?ld?r.
-?ç ve D?? Sömürüye Kar??d?r: Tam bir aç?kl?kla gerek s?n?f
sömürüsüne, gerek ise ulus sömürüsüne kar??d?r.
-Uluslararas? ??birli?i ve Dayan??madan Yanad?r: Dünyan?n bir
bütün oldu?u bilincinde olarak, dünyay? çe?itli organlar?n
olu?turdu?u bir vücut saymaktad?r. 11*
Bu ilkeler do?rultusunda 1938'lerde Türkiye'nin ula?t??? riokta:
Nüfusun 11 milyondan 17 milyona ç?kt???, okuma yazma oran?
%20'ye, demiryollar?n?n 4000 km'den 7200 km'ye ula?t???, demir,
çelik, çimento, ?eker fabrikalar?n?n kuruldu?u noktad?r. 12*
Oysa, 1927 y?l? tar?m say?m?na göre, 1.741.239 köylü ailesine
kar??l?k, 118.700 karasaban ve 210 794 pulluk mevcuttur. 13*
Asl?nda, Türki,ye Cumhuriyetinin nereden nereye geldi?ini
kan?tlayan bir yasa vard?r. Ad? Agnam Resmi (Hayvan Vergisi)
Yasas? olan bu Yasa, TBMM'nin yürürlü?e koydu?u ilk yasad?r.
Ülkede vergi al?nabilecek bir ba?ka gelir kayna?? olmad??? için,
mevcut hayvanlardan vergi al?nma gereksinmesi duyulmas?, o
günlerde ülkenin hangi ko?ullarda oldu?unun bir ba?ka kan?t?d?r.
Devletçilik ilkesinin Yaratt??? F?rsat E?itli?i:
F?rsat e?itli?i konusu, Türk Devriminden sonra tart???lan bir
konu olarak ortaya ç?km?? olmas?na kar??n, Yüce Atatürk bu konuya
da evrensel uygulama örne?i kazand?rm??t?r. Atatürk devletçili?i,
f?rsat e?itli?i yaratmada devleti görevli kabul etmi?tir.
Atatürk'ün hedeflerinden birisi de "s?n?fs?z, ayr?cal?ks?z bir
toplum yaratma" ülküsüdür. O, "insan?n insan? sömürmesini
engellemek" için kültürel, sosyal, ekonomik tüm konularda
yürürlü?e koydu?u ve ya?ama geçirdi?i yasalar, e?itli?in
sa?lanmas?na yönelik giri?imlerdir. Atatürk Devrimi içinde hiç
bir giri?im, hiçbir at?l?m, mutlu az?nl?k için yap?lm?? de?il,
tüm ulus ve insanl?k içindir. Bu özellikler. Atatürkçü Dü?üncenin
evrensel gücünü art?ran unsurlard?r.
Türk Devriminin.Devletçilik ilkesini k?saca özetlemek gerekir
ise; Ülkenin siyasi yönden özgür olmas? kadar, ekonomisinin de
özgürlük ortam?nda, s?n?f mücadelesi tehlikelerden korunarak
dengeli bir ülke hedeflemektedir. Bunun için, ülkenin
geli?mesinde tekni?in ve sermayenin egemen k?l?nmas?, bu
de?erleri devletin elinde tutarak ba??bo?, yabanc? u?a?? bir
kapitalizmin ayr?lmaz sonucu olan s?n?fla?madan ülkeyi
korumakt?r. Yoksa, uiusun a??r özverisi ile elde edilen
ba?ar?s?n?, bu kez sosyal çat??malara ve s?n?f kavgalar? içine
dü?ürmek de?ildir.
Devletçilik; bir amaç de?il bir araçt?r. Devletçilikte amaç,
siyaseten oldu?u gibi ekonomik yönden de kendine egemen, ileri
teknik ve s?n?f kavgalar?na sosyal yap? nedeniyle sürüklenmeden,
uyumlu bir güvenceye kavu?makt?r. Sanayi kurmak ve onu özel
sermayenin yarataca?? ??mar?kl?ktan korumakt?r. Devleti
geli?tirmek, ancak, halk? köle haline getirmemek, ilkellikten
kurtulmak, s?n?f mücadelesini besleyen liberal bir demokrasiden
ve kanl? bir s?n?f diktatörlü?ünden kesinlikle kaç?nmakt?r.
K?saca, sosyal devlet anlay??? içinde planl?, dengeli ve
disiplinli kalk?nmakt?r. 14* Bu yönü ile de ulusal devlet
amac?yla bütünle?mektedir.
Devletçilik ilkesi, Türk Devriminin özü ile uyum içindedir. Türk
Devrimi; ki?isel yararlar ile ulusal yararlar aras?nda tam bir
anla?ma sa?lamay? amaçlar. Böyle bir uyumun sa?lanmas? kolay
olmayaca?? için, Devlet yönlendirici görev üstlenmi?tir. Bir
anlamda devletçilik böyle bir uyum sa?lanma zorunlulu?unun bir
sonucu olarak do?mu?tur.
Frans?z Devrimi, derebeylik egemenli?ine kar??, burjuva
egemenli?ini kurarak yeni bir s?n?f devleti do?uran, yeni bir
ekonomik sisteme yol açm??t?r. Rus Devrimi, Frans?z Devrimine bir
tepki olarak burjuva s?n?f?n?n egemenli?ine kar?? proletarya
egemenli?ini kurmu?tur. Türk Devriminin s?n?fs?z bir esasa
dayanmamas? tarihi zorunlulu?un gere?idir. Çünkü tarihte
görüldü?ü üzere; s?n?fs?z ayr?l?klar yüzünden, ulusal olanaklar
iyi kullan?lmayarak insanl?k yoksulluk içinde k?vranm??t?r. Hem
yoksulluktan kurtulman?n hem de, s?n?f ayr?l???na olanak
tan?mamam?n ko?ulu, ekonomik siyasan?n saptan?lmas? ile olas?d?r.
Türkiye'nin ekonomik siyasetinin ana prensibi, kendili?inden
belirmi?tir: "Türkiye Devletçili?i, o denli Türk Devrimine özgü
bir ilkedir ki, onu ne tarihte ne de kitaplarda bulmak olas?
de?ildir. Türk Devrimi yarat?l?c?l???n?n bir örne?ini de,
ekonomik siyasas?n?n saptanmas? ile vermi?tir.15*
Devletçilikte Ekonomi Siyasas?:
Devletçili?in, f?rsat e?itli?inin sa?lanmas?nda en önemli
etkenlerden birisi de, ekonomi siyasas?nda izlenen usçu
yöntemdir. Planl? kalk?nma esas?na dayanan bu siyasa sayesinde
halk, enflasyon alt?nda ezilmedi?i gibi, yakla?an ?kinci Dünya
Sava?? ko?ullar?nda yeni kurulan devlet için yads?n?lmaz bir
güvence de sa?lam??t?r.
Henüz, dünya uluslar?n?n yabanc? oldu?u, ekonominin uzun süreli
planlara ba?lanmas?n?n yararlar?, di?er uluslar taraf?ndan, ancak
?kinci Dünya Sava?? sonras?nda ya?ama geçirilebilmi?tir. Türk
Devriminin ekonomik kalk?nmay? plana ba?lamas? ?u amaçlar?
gerçekle?tirmeye yöneliktir:16*
. Tam çal??ma,
. H?zl? ve dengeli sermaye birikimi, . D?? ödemeler dengesi,
. Enflasyonsuz h?zl? kalk?nma,
. Bölgeler aras? dengeli kalk?nma, . Özel giri?imin geli?mesi,
. H?zl? teknolojik geli?me için yabanc? sermaye ile i?birli?i.
Ancak, "... borç olarak al?nan yabanc? paralar?n, ?imdiye dek
?stanb??l Hükümetlerinin yapt??? gibi, ödemek zorunda de?ilmi?iz
gibi amaçs?z israf edip tüketerek, borçlar?m?z?, ba??ms?zl???m?z?
tehlikeye sokacak ?ekilde tehlike kar??s?nda b?rakmaya kesinlikle
kar??" 17* olunmal?d?r.
Türk Devrimi önderinin ekonomik siyasas?ndaki beklentilerinin
içtenli?i onca olumsuz ko?ullara kar??n, O'nun ya?ad??? dönemde
gerçekle?mi? ve O bu olumlu geli?meleri, TBMM'yi aç??
konu?malar?nda dile getirerek b?r anlamda halk?n temsilcileri
önünde hesap vermeyi al??kanl?k haline getirmi?tir.
"1936 senesi bütçesi, tahmine ve 1935 y?l? gelirlerine göre, 22
milyon fazla ile kapanm??t?r. 1937 bütçesinin de, bugüne dek
gösterdi?i geli?me, ayn? beklentiyi fazlas? ile verece?i
do?rultusundad?r.
Bu sonuç; memleket ekonomisinin geli?mesini, halk?n refaha
ula?makta oldu?unu ifade etti?i gibi, ayna zamanda halk için
çal??an bir hükümetin halk?n ç?kar?na yönelik olarak ald???
önlemlerdeki isabeti de do?rulamaktad?r." 18*
Bütün bu beklentilerin nedenli içten ve tutarl? oldu?unu
kan?tlayan, bir ba?ka gerçekte, Türk liras?n?n de?erinin izledi?i
seyirdir. 1921 y?l?nda 605 kuru? olan Sterlin, 1938'de 616
kuru?tur. 19*
Ne var ki, Türkiye hiç bir zaman kurucusundan sonra, kurucusunun
istedi?i düzeyde devletçi olamam??t?r. T?pk? bütünü ile
Atatürkçülü?ün devlet ya?am?na yans?t?lamad??? gibi.
1* Aktaran, Do?an Avc?o?lu, Milli Kurtulu? ..., C:4, s.1739.
2* Yüksel Ülken, Atatürk ve ?ktisat, Ankara, 1981, s.8.
3* Suna Kili, Ataturk devrimi Bir Cgdaslasma modeli Ankara
1995 s.260.
4* A.Afetinan, Medeni Bilgi ve M.Kemal Atatürk'ün EI Yaz?lar?,
TTK, 1988, s.49:
5* Köymen'den aktaran, Suna Kili, a.g.y., s.263.
6* Suna Kili, a.g.y., s.264.
7* Köymen'den aktaran, Suna Kili, a.g.y., s.264.
8* Suna Kili, a.g.y., s.265.
9* 3 Boratav'dan aktaran, ?zzettin Önder, "Ekonomik Kalk?nma
Yönünden Atatürk Devrimleri" Dünya ve Türkiye Aç?s?ndan
Atatürk, Haz?rlayan Suna Kili, ?stanbul, 1996, s.60.
10* ?evket Süreyya Aydemir, ?htilalin Mant???, ... s.142.
11* Yüksel Ülken, a.g.y., s.75-76.
12* Yüksel Ülken, a.g.y., s.112.
13* Taner Timur, Turk Devrimi ve sonrasi Ankara 1993 s.72.
14* ?evket Süreyya Aydemir, Suyu Arayan Adam, ?stanbul,1974,
s.486.
15* Vedat Nedim, "S?n?fs?zla?mak ve ?ktisadi Siyaset" (Kadro
Dergisi, C:11 , 1932), s.17-21 . Bu sat?rlar?n yaz?ld???
günlerde Yüce Atatürk'ün ya?ad???n? ve "Kadro" dergisine
abone oldu?u da ayr?ca bilinmelidir.
16* Mustafa A.Aysan, Atatürk'ün Ekonomik Politikas?, ?stanbul,
1980, s.20.
17* Yüce Atatürk'ün 1 Mart 1922 tarihli konu?mas?.
18* Yüce Atatürk'ün 1 Kasim 1936 tarihli konusmasi
19* Istatistik Yilligi 1937-39
"
--- SoupGate-Win32 v1.05
* Origin: fsxNet Usenet Gateway (21:1/5)
From
Yusuf Oz@21:1/5 to
All on Mon Jan 3 18:42:55 2022
ULUSÇULUK
Türkçe "ulus" yerine kullan?lan "millet" sözcü?ü, Arapça
kökenlidir ve "din toplulu?u, cemaat" anlam?na gelmektedir. Bu
nedenle "millet", Osmanl? ?mparatorlu?u döneminde, Müslüman
olmayan uyruklar, topluluklar için kullan?lm??t?r. Atatürk
"ulus"tan söz ederken s?k s?k "Türkiye ulusu" deyimini
ye?lemi?tir. Çünkü O, Türkiye'de co?rafyan?n, tarihin ve kültürün
olu?turdu?u bir ulusun ya?amakta oldu?unu kabul etmektedir. 1*
Atatürk Devriminin önemli ilkelerinden birisi ulusçuluk
ilkesidir. Çünkü Osmanl? yönetiminin sosyal, kültürel ve e?itim
ko?ullar? içinde ulusçulu?un öne ç?kar?lmas? benimsetilmesi ve ilkele?tirilmesi, kula kul al??kanl???ndaki bir toplumda hemen
hemen olanaks?zd?r. Ancak ça?da? bir toplumun kurulmas? için de
kaç?n?lmazd?r.
Ayr?ca, Türkiye de ulusçuluk tarihi bir zorunluluktur. Bu
zorunluluk "bir arada ya?ama" istencinden gelen dilekler, Ulusal
Ant (Milli Misak) s?n?rlar? içinde bir "ulusal moral ki?ili?i"
yaratm??t?r. Bu ba?lamda, Kuvay? Milliye olu?umu, ulusal s?n?rlar
içinde ya?ayan bütün ö?elerin tarihten gelen siyasal
zorunluluklar?n do?al sonucu olan bir siyasal istemden gelen
"birle?ik ya?am" 2* bilincini öngörmekteydi.
Ulus olgusu, insan toplumunun ula?t??? en son a?amad?r. Ulus
olabilmenin ko?ulu; ayn? ac?lara üzülerek, ayn? ba?ar?lara ve
an?lara sevinerek, ayn? tarih birli?ini olu?turmak, ayn? ba??ms?z
yurt parças?nda maddi ve tinsel de?erlere sahip olma sevincini
duymak, gelecekte ayn? tarih birli?i bilincinde olmak, aralar?nda
dil, kültür ve duygu birli?i olma??d?r.
Atatürk ü Dü?ünce de ulus; ulusal tarih süreklili?i ile, ulusun
ülkü (ça?? a?mak) süreklili?inde bilinç demektir. Ulusçuluk, bu
anlay?? üzerine kurulan birle?tirici, bütünle?tiricidir. Bu
birlik ve bütünlük ile ulusal kültür korunacak, evrensel kültür
ile bütünle?ecektir.
Bu ilkeyi Atatürk, "Türkiye Cumhuriyetini kuran Türk Halk?na,
Türk ' Ulusu denir." ve "Ne mutlu Türküm diyene." sözleriyle
betimlemi?tir. Bu sözler; "Türkiye Cumhuriyetini yaln?z Türk
Halk? kurmu?tur.", "Ne mutlu Türk olana." ?eklinde söylenmemi?,
bölücülükten ve ay?r?mc?l?ktan uzak, birle?tirici, bütünle?tirici
bir anlay??la, Türkiye içinde ya?ayan, kendisini yurtta? olarak
gören ve yurtta?l?k görevlerini, Devlete olan yükümlülüklerini
yerine getirme duyarl?l???nda olan, herkesi kucaklayacak bir
?ekilde ifade edilmi?tir.
Ulusçuluk ilkesi ulusun tüm bireyleriyle amaçta, ülküde, yazg?da,
inançta, dilde, ekinde ulusal kimlik bilincine varmas?, "ben
Türküm" diyebilmesini; tasada, k?vançta, olanaklar?n da??l?m?nda, birle?ebilmenin mutlulu?a ula?mas?; ülke ve ulus bütünlü?ü için ,
devletin ve ulusun gelece?i için birlikte çal??mak, eyleme
geçebilme erdemini, özverisini göstermesi; yönetimde, ekonomide,
siyasada, ekinde ba??ms?zl?k do?rultusunda geli?meye,
ça?da?la?maya katk?da bulunmas?d?r. Yüce
öndere göre; "Bir yurdun en de?erli varl???, yurtta?lar aras?nda
ulusal birlik, iyi geçinme ve çal??kanl?k duygu ve yeteneklerinin
olgunlu?udur. ..."3*
Bat? uluslar?, geleneksel toplumdan ça?da? topluma geçerken
ulusla?ma, ulusal devlet kurma çabas?na girmi?ler, öyle
ça?da?la?m??lard?r. 4* Bat?da bu fikir, Frans?z Devriminden sonra
ba?lam??t?r. Ancak bu dönemde henüz bireylerin benimsemesinden
uzak kalm??, her konuda ç?kar?n? önde tutan burjuvazinin
güdümünde olmu?tur. Çünkü burjuva için önemli olan yönetim
biçiminin niteli?i de?il, kendisine daha çok olanak sa?layacak
olan ekonomik düzendir. Bu ko?ullarda halk e?itimden, toplumsal
güvenceden ve haklardan yoksundur. Ancak, Atatürk Devriminde
ulusçuluk sömürüden, ki?isel ç?kar beklemeden, toplumun
mutlulu?una yönelik evrensel düzeyde tutulmu?tur.
Atatürk Devriminde ulusçuluk, ça?da?l??a aç?kt?r bu yönü ile de,
ça?da?la?ma eylemi ile yak?n ilgisi vard?r. Ça?da?la?ma eylemi
ise, ulus devleti olmay? gerektirdi?i gibi, böyle bir devletin,
temel siyasi kurumlar?n?n ça?da? do?rultuda yenile?mesini de
gerektirir. Bu ba?lamda Atatürk Devriminde ulusçuluk, devletin
ulusalla?mas?na, ulusal devletin ve ulusun geli?mesine olanak
tan?yan, ilerici ve devrimci içeriklidir. Atatürk ulusçulu?u,
di?er devletlerin ba??ms?zl???na da sayg? göstermeyi ilke
edinmi?, halkç?, laik, usçu ve bilimci olmakla ayr? bir evrensel
önem ta??maktad?r.
Bu yakla??mla, Atatürk ulusçulu?u, Türk ülkesinde yazg?
birli?inde olan herkesi Türk sayar, dinsel, mezhepsel, budunsal
ayr?l?klara, bölünmeye itecek her davran???, her eylemi, her
dü?ünceyi reddeder. 5* Bununla birlikte, Türk ulusçulu?u,
Turanc?l?k anlam?nda yay?lmac? bir ülkü olmad??? gibi, ?rkç? ya
da öteki uluslar?n varl???n? tan?mayan bir ilke de de?ildir. Türk
ulusçulu?u en somut içeri?iyle, emperyalizme ve onun her çe?idine
kar?? olmay? içeren bir ilkedir.
Öte yandan, Atatürkçü Dü?üncenin ulusçulu?u, bencil bir ulusçuluk
de?ildir. Kendi ulusunun oldu?u kadar, ba?ka uluslar?n da
gelece?ini dü?ünen
evrensel b'sr ulusçuluk oldu?unu Atatürk'ün; "?nsan ait oldu?u
ulusun varl???n? ve mutfu?unu dü?ündü?ü kadar, bütün dünya
utustar?n?n huzur ve mutlulu?unu dü?ünmeli..." diye ba?layan
söylevinde izlemek olas?d?r.
Atatürk Türkiye'sinin bu ilkesi; yeryüzünde ?rk bölge, din
mezhep, ... gibi ça?d??? ayr?l?klar?n k??k?rt?lmas? ile mutsuzluk
içinde yüzen, bu ko?ullarda güçsüz kalan, güçlülerin sömürdü?ü
uluslara örnek oldu?u için, evrensel özelliktedir. Bu nedeniyle,
Atatürkçü Dü?üncenin Ulusçuluk ilkesi; uluslar?n parçalanmas?n?
kendi ç?karc? ve sömürücü emellerine uygun bulan emperyalist
güçlerin korkulu rüyas?d?r. Bu yüzden, Türkiye'de, Atatürk
zaman?nda yerle?tirilen ulusal bilinç ve beraberlik duygular?
sürekli olarak yok edilmeye çal???lmaktad?r. Kimi kez mezhep,
kimi kez de bölgesel ve ?rkç? ayr?l?klar bahane edilerek
ulusçuluk ilkesinin geçersiz k?l?nmas?na yönelik çabalar bu
beklentilerin kan?t?d?r.
Ulusçuluk halkç?l?k de?ildir, Ama, di?er ilklerde oldu?u gibi
halkç?l?k ilkesi ile de bütünle?en ve onu destekleyen bir
ilkedir.
1* ?erafettin Turan, Ataturk ve Ulusal Dil s.162,165.
2* Bahri Savc?, Evrenin mercegi Insan Uzerine AUSBF Dergisi 1991
N: 1-2 . s.17.
3 * Aktaran, Sami Özerdim, Ataturkcu nun El Kitabi., s.136.
4 * Suna Kili, Ataturk Devrimi Bir Cagdaslasma Modeli -T. Is Ban
Ankara 1995 s.231.
5 * Suna Kili, a.g.y., s.237.
--- SoupGate-Win32 v1.05
* Origin: fsxNet Usenet Gateway (21:1/5)